خارش چگونه ايجاد مي شود

دانشمند‌ان به مكانيزم بروز احساس خارش و چگونگي رفع آن با عمل خاراندن پي بردند. در واقع احساس خارش به دنبال فعاليت برخي سلول‌هاي عصبي در نخاع به مغز منتقل مي‌شود. همچنين عمل خاراندن باعث مي‌شود كه فعاليت اين سلولهاي عصبي در نخاع متوقف ‌شود و در نتيجه احساس خارش از بين مي‌رود.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز  ، محققان مي‌گويند البته اين تاثير فقط در زماني صدق مي‌كند كه احساس خارش وجود داشته باشد، در حالي كه خاراندن بدن در مواقعي كه حس خارش وجود ندارد، هيچ تاثيري ايجاد نمي‌كند.

به گفته پژوهشگران، هر چند تاكنون تاثير خاراندن در از بين بردن احساس خارش مشخص بوده است، اما مكانيسم‌هاي فيزيولوژيك اين عمل در حد بسيار اندكي مطالعه و كشف شده‌اند.

تحقيق جديد از سوي محققان دانشگاه مينسوتا انجام شده و شرح آن در مجله «نيچر نوروساينس» منتشر شده است.

در مطالعات قبلي معلوم شده بود كه بخشي خاص در نخاع با عنوان «مسير اسپينوتالاميك» در اين واكنش نقش كليدي ايفا مي‌كند.

تحقيقات نشان مي‌دهد كه وقتي وسيله يا ماده خارش زا با پوست بدن تماس پيدا مي‌كند، سلول‌هاي عصبي در اين ناحيه از نخاع، فعالتر مي‌شوند. در اين وضعيت عمل خاراندن مانع مي‌شود كه اين سلول‌هاي نخاعي به مغز پيام ارسال كنند و در نتيجه حس خارش متوقف مي‌شود.

* احساس خارش در بدن هدفمند است، چون این احساس ما را وادار می‌كند تا گرد وغبار و میكروبها را با خاراندن از پوست بزداییم.
امروزه در كشورهای صنعتی و توسعه یافته اشخاص به بهداشت فردی خود بسیار اهمیت می‌دهند؛ به همین دلیل عوامل اولیه از قبیل میكروب و خاك دیگر به عنوان عامل بروز خارش نقشی ندارد.
دكتر آندریاس وولن برگ، متخصص امراض پوستی در دانشگاه لودویك – ماكسی میلیانس در مونیخ آلمان در این باره اظهار داشت: عفونت‌های پوستی هم می‌توانند سبب بروز احساس خارش شوند و بیمار با خاراندن پوست، انگلها را از بدن دور می‌كند، بدون اینكه نیاز به درمان بیشتری باشد.

اما در بیشتر ناراحتی‌هایی كه با خارش همراه هستند، خاراندن چاره كار نیست، بر عكس پوستی كه خود به خود تحریك می‌شود با خاراندن آسیب بیشتری می‌بیند. بدین ترتیب در محل‌هایی كه پوست بر اثر خاراندن زخم شده، میكروبها نفوذ می‌كنند و باعث می‌شوند كه بیماریهای عفونی مانند عفونت پوستی یا التهاب حاد باكتریایی رخ دهد كه به ناچار باید از آنتی بیوتیك برای معالجه آن استفاده كرد.
نخستین اقدام برای برطرف كردن احساس خارش، استفاده از پمادها و كرمهایی است كه مواد موثر در برطرف كردن خارش دارند. می‌توان برخی از این پمادها را بدون نیاز به نسخه پزشك از داروخانه‌ها تهیه كرد. هم چنین كمپرس آب یخ یا آب و سركه می‌تواند خارش را تسكین دهد.
دكتر وولن برگ خاطرنشان كرد:‌ چنانچه احساس خارش بیش از دو روز ادامه پیدا كند، فرد باید به متخصص پوست مراجعه نماید. چون ممكن است به بیماریهای پوستی مبتلا شده باشد.
شایع‌ترین علت خارش، اگزمای تماسی (مانند واكنش آلرژیك نسبت به فلزی خاص، عطر و اسانس)، التهاب پوشش عصبی (التهاب مزمن پوست كه اغلب در كودكی به طور ناگهانی بروز می‌كند) و نیش حشرات است. بیماریهای پوستی شدید دیگری نیز از قبیل اگزمای پوستی‌ می‌تواند با خارش همراه شود.
ویژگی مشترك بیماری‌های پوستی این است كه در محل خارش، پوست به شكل محسوسی تغییر می‌كند. برای مثال روی پوست‌ لكه‌های قرمز، خال و یا زگیل بروز می‌كند در این موارد تشخیص از راه مقایسه، آسان است.
اگر پزشك هیچ آثاری كه با احساس خارش در ارتباط باشد روی پوست پیدا نكند، كشف علت خارش دشوار می‌شود. در این وضعیت ممكن است، علت خارش ابتلا به ناراحتی‌هایی از قبیل اختلالات سوخت و سازی مانند دیابت یا بیماریهای كبدی باشد.
برای تسكین خارش، متخصصان توصیه‌هایی را ارائه كرده‌اند. به گفته آنها خارش مزمن به مداوای پزشكی نیاز دارد، اما فرد مبتلا هم می‌تواند كارهایی انجام دهد تا ناراحتی‌اش كمی تسكین پیدا كند. از این رو توصیه می‌شود كه خود را نخارانید. این جمله به حرف آسان است اما آیا به راستی می‌تـوان از عهده آن برآمد.
دكتر وولن برگ به بیماران خود سفارش می‌كند كه از شیوه‌های آرامش بخش و تمدد اعصاب كمك بگیرند. به این ترتیب آنها می‌آموزند كه به احساس خارش كمتر توجه كنند.
در بخشی دیگر توصیه می‌شود، پوستی را كه می‌خارد به مواد اضافی آلوده نكنید. برای مثال از لوازم آرایشی و زیبایی كه روغن‌های فرار دارند، استفاده نكنید. زیرا اغلب باعث بروز واكنشهای حساسیت زا می‌شوند.
هم‌چنین دكتر وولن برگ توصیه می‌كند كه از چربی‌های لبنی استفاده نشود؛ زیرا حاوی مواد افزودنی تحریك كننده پوست هستند.

آخرین توصیه این است كه پوست خود را به اندازه كافی مرطوب نگه دارید. پوست بسیار خشك به آسانی دچار خارش می‌شود. برای شستن بدن نیز بهتر است از مواد شوینده بدون عطر یا از لوسیونها و محلولهای شوینده استفاده شود. هم چنین هر قدر زمان شست وشو كوتاه‌تر و آب خنك‌تر باشد، بهتر است. پس از شست وشو هم می‌توانید از كرم‌ها یا لوسیونهای مرطوب كننده مصرف كنید.

* برای رفع خارش چه باید کرد ؟

برای رفع خارش بدن راه ها و روشهای علمی و تجربی زیادی ارائه می شود که موثر ترین و بهترین آنها به شرح زیر می باشد

پوست را خنک کنید
دوش آب سرد بگیرید، و یا کمپرس آب سرد کنید. برای این کار حوله‏ای را در آب سرد فرو برده، پس از چلاندن به مدت پنج دقیقه، روی ناحیه خارش بگذارید. تبخیر آب حوله، پوست را خنک کرده، خارش را از بین می‏برد.

پوست را آرام کنید
محلول‏های حاوی منتول یا کافور که بی‏حس کننده موضعی هستند، اثر آرامش‏بخش و خنک‏کننده بر پوست دارند و خارش را رفع می‏کنند.

حمام مخصوص بگیرید
حمام آب خنک یا ولرم با پودر جودوسر و روغن حمام و سپس خشک کردن تن، خارش ناشی از خشکی پوست را از بین می‏برد.

ضد حساسیت بخورید
برای رفع خارش ناشی از گزش و نیش حشرات یا عوامل حساسیت زای دیگر، به جای خاراندن، یخ روی پوست بگذارید. سپس یک داروی ضد حساسیت بخورید.

از داروهای موضعی ضد حساسیت، مثل کرم دیفن هیدرامین یا فرآورده‏هایی مثل بنزوکائین استفاه نکنید؛ چون ممکن است با ایجاد واکنش آلرژیابی در پوست، گرفتاری را دو چندان کنند.

کالامین بزنید
محلول کالامین برای رفع خارش‏های ترشح‏دار یا تاولی (مانند خارش ناشی از تماس با پیچک سمّی) مؤثر است. اما اگر علت خارش، نامعلوم یا ناشی از خشکی پوست باشد، اثر خشک کنندگی کالامین خارش را بیشتر خواهد کرد.

هوا را خنک کنید
گرما، خارش را شدت می‏بخشد و واکنش‏های آلرژیایی را تشدید می‏کند؛ از آب داغ بپرهیزید، در معرض خورشید قرار نگیرید، ورزش گرمازا نکنید.

لباس گشاد بپوشید
لباس گشاد نخی برای کسانی که مستعدّ خارش هستند، بهتر است. لباس‏هایی که به بدن می‏چسبند، مثل مواد مصنوعی و پشم، خارش را ادامه می‏دهند. اگر ناچار به پوشیدن لباس پشمی هستید، زیر آن لباس نخی یا ابریشمی بپوشید تا لباس پشمی با بدن تماس پیدا نکند.

ضمنا استفاده از پوست خیار و آبلیمو نیز بسیار موثر می باشد